پنجشنبه 9 فروردين 1403
- الخميس 19 رمضان 1445
- Thu 28 Mar 2024

برخیز  و نگر « جوان» مارا                « آراسته» کن جهان ما را

حسین جوان آراسته

حسین جوان آراسته

یکشنبه, 18 آذر 1397 00:44 برای نظر دادن اولین باش!

دهم دسامبر مصادف است با هفتادمین سالگرد تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر. بدون شک این اعلامیه را باید نقطه عطفی در تحولات حقوقی و سیاسی به شمار آورد که تاثیرات شگرفی را برجای گذاشته است.

سه شنبه, 13 آذر 1397 05:24 برای نظر دادن اولین باش!

۱۲ آذر ۱۳۵۸، سالروز رسمیت یافتن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گرامی باد

مروری بر تاریخچه قانون اساسی در ایران

قانون اساسی مشروطه

نخستین قانون اساسی ایران، ثمره نهضت مشروطه بود. مظفرالدین‌شاه قاجار در 14 مرداد 1285 شمسی (14 جمادی‌الثانی 1324قمری ) فرمان مشروطیت را امضا کرد و پس از آن در روز 18 شعبان 1324 قمری، مجلس شورای ملی با حضور وزیران و نمایندگان سیاسی خارجی و تعدادی از علمای تهران در کاخ گلستان بوسیله مظفرالدین شاه افتتاح شد. مجلس شورای ملی، حکم مجلس موسسان را داشت و نمایندگان، همانند تصویب قوانین عادی، عهده دار تدوین قانون اساسی شدند. این قوه موسس، نخستین قانون اساسی ایران یعنی قانون اساسی مشروطه را با 51 اصل تصویب کرد که در ۸ دی ۱۲۸۵ شمسی (۱۴ ذیقعده ۱۳۲۴ قمری) به امضای مظفرالدین‌شاه رسید و شاه بیمار چند روز پس از امضای آن از دنیا رفت.

قانون اساسی مشروطه، برخلاف قوانین اساسی رایج، صرفا مربوط به طرز کار قوه مقننه و حدود صلاحیتها و وظایف آن بود و به همین دلیل در آغاز به آن نظامنامه می گفتند. با توجه به نواقص قانون اساسی و نیز به دنبال تاکید علما بر لزوم تطبيق قوانین با قواعد شرع، در تاريخ ۲۹ شعبان ۱۳۲۵قمری، متمم قانون اساسي در زمان محمدعلي شاه قاجار به تصويب رسید. این متمم، مشتمل بر 107 اصل (افزون بر 51 اصل اولیه) و حاوی حقوق ملت و سلطنت و تفسیر قوای سه گانه و اصول مربوط به عدلیه و مالیه بود.

اصل اول متمم، شیعه اثنی عشری را به عنوان مذهب رسمی کشور معرفی می کرد که پادشاه می بایست بر همین مذهب بوده و در راه ترویج و تعالی آن بکوشد. براساس اصل دوم، در هر دوره ای، هیأتی از مجتهدان و فقهاء متدین و مطلع از مقتضیات زمان که کمتر از پنج نفر نباشند، باید در مجلس حضور داشته باشند تا قانونی مخالف شرع اسلام به تصویب نرسد.  قانون اساسی مشروطیت و متمم آن تا سال ۱۳۵۷ ادامه داشت و با سقوط حکومت پادشاهی پهلوی، برای همیشه از درجه اعتبار ساقط شد.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

با اوج گیری انقلاب اسلامی و در حالی که رژیم ستمشاهی در سراشیبی سقوط قرارگرفته بود، امام خمینی در دوران اقامت خود در پاریس، توصیه هایی نسبت به تهیه پیش نویس قانون اساسی داشتند و در هنگام ورود به ایران (12بهمن 1357) در سخنرانی تاریخی خود در بهشت زهرا نیز از تشکیل «مجلس موسسان» سخن گفتند. امام در تاریخ 15 بهمن 1357، به پیشنهاد شورای انقلاب، مهندس بازرگان را مامور تشکیل دولت موقت و اقدامات زیر نمود: اداره امور کشور، انجام رفراندوم و رجوع به آراء عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به نظام جمهوری اسلامی؛ تشکیل مجلس موسسان منتخب ملت جهت تصویب قانون اساسی جدید و انتخابات نمایندگان ملت بر طبق قانون اساسی جدید. پيش نويس قانون اساسي كه به دستور امام خمینی نگارش يافته و با پیگیری دولت موقت، در شورای طرحهای انقلاب آماده شده بود، برای نظرخواهی از مردم و صاحبنظران در تاريخ 24/3/1358 در روزنامه‌ها منتشر شد و متعاقب آن با تأكيد امام خميني، قانون انتخابات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، تصويب و اين انتخابات در 12 مرداد 1358 برگزار شد. این مجلس، در روز 28 مرداد 1358 و با حضور 72 عضو منتخب مردم با پيام امام خمینی، افتتاح و موفق شد پس از سه ماه تلاش بي وقفه، كار تدوين قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران را در 24 آبان 1358 در دوازده فصل و 175 اصل و يك مقدمه و مؤخره به انجام رساند؛ مصوبات این مجلس، در همه ‌پرسی 12/9/1358 با 5/99 درصد آرای مثبت به تصويب نهايي ملت ايران رسيد.

اگر نظام جمهوری اسلامی را بزرگترین رهاورد مجاهدتهای قرنهای متمادی مردم ایران و اندیشمندان دینی و سیاسی بدانیم، بدون شک در مرحله بعد قانون اساسی را باید بزرگ­ترین ثمره جمهوری اسلامی دانست. این قانون به عنوان عالی ترین سند حقوقی و سیاسی کشور در برگیرنده اصول و مبانی نظری و انقلاب اسلامی، تعیین کننده ساختار سیاسی، صلاحیت مقامات و قوای حکومتی و نیز بیانگر حقوق و تکالیف متقابل ملت و دولت در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.

پاسداشت این مولود مبارک و این میثاق ملی و دینی که به حق می توان آن را یکی از مترقی ترین قوانین اساسی دنیا دانست، وظیفه ای است همگانی برای نیل به اهداف و آرمانهای مقدسی که توسعه و پیشرفت مادی و معنوی و سربلندی ایران و ایرانی را در پی خواهد داشت.

 

دوشنبه, 12 آذر 1397 02:43 برای نظر دادن اولین باش!

4-2-5. امور بازرگانان و صنعتگران

ثُمَّ اسْتَوْصِ بِالتُّجَّارِ وَ ذَوِی الصِّنَاعَاتِ، وَ أَوْصِ بِهِمْ خَیراً: الْمُقِیمِ مِنْهُمْ وَ الْمُضْطَرِبِ بِمَالِهِ، وَ الْمُتَرَفِّقِ بِبَدَنِهِ، فَإِنَّهُمْ مَوَادُّ الْمَنَافِعِ، وَ أَسْبَابُ الْمَرَافِقِ وَجُلاَّبُهَا مِنَ الْمَبَاعِدِ وَ الْمَطَارِحِ، فِی بَرِّک وَ بَحْرِک، وَ سَهْلِک وَ جَبَلِک، وَ حَیثُ لایلْتَئِمُ النَّاسُ لِمَوَاضِعِهَا، وَ لاَ یجْتَرِءُونَ عَلَیهَا، فَإِنَّهُمْ سِلْمٌ لاتُخَافُ بَائِقَتُهُ وَ صُلْحٌ لاتُخْشَی غَائِلَتُهُ. وَ تَفَقَّدْ أُمُورَهُمْ بِحَضْرَتِک وَ فِی حَوَاشِی بِلاَدِک.

وَ اعْلَمْ مَعَ ذَلِک أَنَّ فِی کثِیر مِنْهُمْ ضِیقاً فَاحِشاً، وَ شُحّاً قَبِیحاً، وَ احْتِکاراً لِلْمَنَافِعِ، وَ تَحَکماً فِی الْبِیاعَاتِ، وَ ذَلِک بَابُ مَضَرَّة لِلْعَامَّةِ، وَ عَیبٌ عَلَی الْوُلاَةِ، فَامْنَعْ مِنَ الاِحْتِکارِ، فَإِنَّ رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه وآله و سلم مَنَعَ مِنْهُ. وَ لْیکنِ الْبَیعُ بَیعاً سَمْحاً: بِمَوَازِینِ عَدْل وَ أَسْعَار لاتُجْحِفُ بِالْفَرِیقَینِ مِنَ الْبَائِعِ وَ الْمُبْتَاعِ. فَمَنْ قَارَفَ حُکْرَةً بَعْدَ نَهْیک إِیاهُ فَنَکلْ بِهِ وَ عَاقِبْهُ فِی غَیرِ إِسْرَاف.

دوشنبه, 05 آذر 1397 07:03 برای نظر دادن اولین باش!

 

4-2-4. امور مالیاتی و سازندگی

وَتَفَقَّدْ أَمْرَ الْخَرَاجِ بِمَا یُصْلِحُ أَهْلَهُ، فَإِنَّ فِی صَلاَحِهِ وَصَلاَحِهِمْ صَلاَحاً لِمَنْ سِوَاهُمْ، وَ لاَ صَلاَحَ لِمَنْ سِوَاهُمْ إِلاَّ بِهِمْ، لاَنَّ النَّاسَ کلَّهُمْ عِیالٌ عَلَی الْخَرَاجِ وَأَهْلِهِ. وَ لْیکنْ نَظَرُک فِی عِمَارَةِ الْاَرْضِ أَبْلَغَ مِنْ نَظَرِک فِی اسْتِجْلاَبِ الْخَرَاجِ، لاَنَّ ذَلِک لایُدْرَک إِلاَّ بِالْعِمَارَةِ; وَ مَنْ طَلَبَ الْخَرَاجَ بِغَیرِ عِمَارَة أَخْرَبَ الْبِلاَدَ، وَ أَهْلَک الْعِبَادَ، وَلَمْ یسْتَقِمْ أَمْرُهُ إِلاَّ قَلِیلاً.