پایگاه اطلاع رسانی دکتر حسین جوان آراسته

درک دقیق از حقوق عمومی بستگی به شناخت تفاوت میان حوزه عمومی و حوزه خصوصی و نیز موضوع حقوق عمومی یعنی حکومت و عمل حکمرانی دارد. «عمل حکمرانی به عنوان پدیده ای عام هر آن جایی وجود دارد که مردم بخواهند با هم زندگی کنند؛ خواه در خانواده، شرکت، مدرسه یا باشگاه. چنین گروههایی به منظور ابقای زندگی جمعی وبی تردید برای توسعه و شکوفایی باید مجموعه ای از مناسبات حکمرانی را هر چند ابتدایی و اولیه به وجود آورند».

نخستین چاپ «درسنامه علوم قرآن[1]» سال 1377 تقدیم قرآن پژوهان شد و يك سال بعد، در همایش کتاب سال حوزه علمیه قم، در شمار کتب برگزيده سال، قرارگرفت و به طور متوسط در هر سال دو نوبت چاپ گردید. اقبال روز افزون به «درسنامه» سبب شد تا اشخاص حقیقی و حقوقی، آن را به زبانهای عربی، انگلیسی، اسپانیولی، اردو و چینی ترجمه کنند.

پس از بازنگری دروس دوره کارشناسی حقوق در شورای تحول و ارتقای علوم انسانی و مطابق سرفصلهای جدید، همه مباحث حقوق اساسی در سه درس حقوق اساسی 1 و 2 و 3 توزیع شده و  در هر مبحث، مطالب عام حقوق اساسی و مطالب خاص مربوط به حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، همزمان ارائه می شود. مطابق این سرفصلها، تمرکز اصلی در حقوق اساسی 2، بر بررسی ساختار حکومت و نهادهای اساسی است. به همین منظور، دانشجویان با انواع قوا (قوه موسس و قوای سه گانه و نهادهای حکومت) ابتدا در حقوق اساسی سایر کشورها و سپس در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، آشنا خواهند شد.

گفته مى‌شود يكى از ويژگيهاى انسان معاصر «حق‌مدارى» است و مقصود از آن حقيقت‌طلبى و مانند آن نيست بلكه اين واژه در مقابل «تكليف‌مدارى» قرار دارد، يعنى انسان معاصر بيشتر به دنبال استيفاى حقوق خود است تا پرداختن به تكاليفش. امروزه مسايل مربوط به حقوق بشر آنچنان در سطح جهان دامنه‌دار شده كه دغدغه بسيارى از انديشمندان و دولتها گرديده است.

با وجود پيشرفت هاى چشمگير انجام گرفته در زمينه حقوق بشر وراهكارهاى در نظر گرفته شده براى تحقق آنها، آيا باز هم مى توان ادّعا نمود كه استيفاى حقوق مردم و اجراى عدالت نيازمند دستورهاى دينى و معيارها و «ميزان»هاى ارائه شده از سوى رسولان الهى است؟ اساساً آيا اسلام از يك نظام حقوقى برخوردار است؟ ويژگى هاى آن چيست؟ بر چه مبانى استوار است و از چه منابعى تغذيه مى كند؟ چگونه در عصر حاضر توانايى و ظرفيت پاسخ گويى به نيازهاى فزاينده و نوظهور بشر و مطالبات روز افزون او را دارد؟ حقوق اسلام چه امتيازى فراتر از آنچه بشر خود بدان رسيده است در اختيار او قرار مى دهد؟ در اين نظام حقوقى، حق وتكليف چگونه ارزيابى مى شود؟

بررسی «حقوق بشر» در جوامع بشری و «حقوق بشر در اسلام»، با چالشهای فراوانی روبروست؛ این که انسان از چه حقوقی برخوردار است و مسؤولیت هایش چیست، بستگی به هویت انسان، ابعاد وجودی، نیازمندی ها و نیز هدف و مقصودی دارد که برای آن آفریده شده است. تفاوتهای فرهنگی و گونه گونی بنیادهای فلسفی در نوع نگاه به انسان و حقوق وی را نمی توان انکار کرد و روشن است که پاسخ مکاتب مادی با مکاتب الهی در این خصوص، در برخی از موارد، یکسان و مشابه نیست. آفت بزرگ پژوهشهای حقوقی مرتبط با حقوق بشر، نگرشهای افراطی یا تفریطی نسبت به حقوق بشر معاصر است که گاه به تقدیس و گاه به تحقیر آن انجامیده و در نتیجه اصالت علمی آن را زیر سئوال برده است. نوشته حاضر تلاش کرده است تا خود را از این آفت دور نگه دارد.

نخستین چاپ «درسنامه علوم قرآن[1]» سال 1377 تقدیم قرآن پژوهان شد و به فضل الهی با استقبالی کم نظیر مواجه و از سوی برخى از مراكز حوزوی و دانشگاهی، به عنوان متن درسى انتخاب گردید و يك سال بعد، در همایش کتاب سال حوزه علمیه قم، در شمار کتب برگزيده سال، قرارگرفت. اقبال روز افزون به «درسنامه» سبب شد تا اشخاص حقیقی و حقوقی، آن را به زبانهای عربی، انگلیسی، اسپانیولی، اردو و چینی ترجمه کنند.